Czwartek, 17 kwietnia 2025
04.04.2025 r.
Nie odnaleziono jak dotąd fotografii przedstawiającej dokładnie to malowidło. Nie wiadomo też co się z nim stało – obecnie uważane jest za zaginione. Na jedynej fotografii przedstawiającej wnętrze rumskiego kościółka widać jedynie fragmenty obrazu – rękę ukrzyżowanego Jezusa i twarz łotra. Charakterystyczny sposób przedstawienia oblicza pozwala z dużą dozą ostrożności stwierdzić, że obraz mógł namalować Herman Han. Zgadza się również chronologia – w czasie gdy oliwscy cystersi doposażali rumski kościółek, gdański malarz był w szczycie swojej aktywności.
Twórczość Hermana Hana wywarła znaczny wpływ na sakralne malarstwo naszego regionu. Współpracując głównie z cystersami w Oliwie i Pelplinie, wykonał wiele obrazów ołtarzowych, portretów, scen historycznych oraz epitafiów. Szczególnie interesująca jest jego działalność w katedrze oliwskiej. Wyposażenie rumskiej parafii, zarządzanej przez cystersów, z dużym prawdopodobieństwem mogło więc pochodzić z warsztatów gdańskich artystów lub ich uczniów, którzy wykonywali większe prace dla najbardziej znaczących kościołów i klasztorów Pomorza.
Wiemy, że Han – syn holenderskiego malarza – już jako młodzieniec podróżował i rozwijał swoje zdolności, odwiedzając najważniejsze miasta Europy. Jego styl zdradza wpływy niderlandzkie, być może był także w Wenecji, Pradze lub Monachium. Pod koniec XVI wieku był już uznanym artystą, a jako że w roku 1608 zmienił wyznanie z protestanckiego na katolickie, zyskał wiele zamówień ze strony Kościoła.
Prowadził własną pracownię, a od 1612 roku współtworzył gdański cech malarzy. W 1611 roku powstały jego pierwsze obrazy dla katedry pelplińskiej, natomiast na rok 1613 datowane są dzieła historyczne dla cystersów oliwskich: „Chrzest Subisława i fundacja klasztoru oliwskiego”, „Napad Prusów na klasztor w Oliwie”, a także portrety fundatorów i dobrodziejów klasztoru.
Do najbardziej znanych i cenionych obrazów Hermana Hana należy niewątpliwie „Koronacja Najświętszej Marii Panny” z katedry w Pelplinie. Ta rozbudowana kompozycja powstała w 1624 roku. Ukazana w centrum Matka Boża jest koronowana przez osoby Trójcy Świętej, a tłum postaci i aniołów skłębionych wokół głównej sceny szczelnie wypełnia pole obrazowe.
Dzieło o tej samej tematyce (lecz nieco inaczej zakomponowane) malarz wykonał także dla katedry oliwskiej. Obraz jest pełen alegorycznych odniesień – nietypowy kształt deski może przypominać serce, a scena Koronacji Marii jest zakomponowana tak, by tworzyć zarys symbolicznego kielicha. W katedrze zobaczymy również portret klęczącego przed krzyżem opata Dawida Konarskiego. Z kolei w Muzeum Narodowym w Gdańsku możemy znaleźć przedstawienie Trójcy Świętej czy Portret epitafijny Jerzego i Anny Konopackich.
Artysta potrafił tworzyć skomplikowane kompozycje i kształtować postaci za pomocą wyrazistego koloru i światła – bardzo zręcznie operował charakterystycznym dla malarstwa barokowego światłocieniem. Miękkość modelunku i ciepła gama kolorystyczna mogą przywodzić na myśl dzieła szkoły weneckiej. Bogate programy ikonograficzne jego dzieł w sposób symboliczny przekazują treści i prawdy duchowe. To właśnie ten artysta najprawdopodobniej upowszechnił schemat ołtarzy nowego typu – dużych rozmiarów kontrreformacyjnych obrazów podzielonych na dwie strefy: ziemską i niebiańską.
W 1623 roku Herman Han przeniósł się do Chojnic, gdzie zmarł kilka lat później. Został pochowany w podziemiu bazyliki pw. Ścięcia św. Jana Chrzciciela. Pozostaje wybitnym przedstawicielem polskiego malarstwa barokowego. Czy to właśnie jego dłoń namalowała obraz do dawnego rumskiego kościółka? Tego bez dokładnej analizy dzieła stwierdzić nie sposób. Losy obrazu pozostają nieznane – poszukiwania trwają.
