Malowidła z rumskiej fary

Choć freski znajdujące się na ścianach kościoła pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Starej Rumi nie należą do malarstwa najwyższej klasy, warto się im przyjrzeć. Wybór tematów i rozmieszczenie malowideł nie są przypadkowe i często nawiązują do salezjańskiej historii tej świątyni.

Kościół w Starej Rumi konsekrowano w 1921 roku, lecz prace nad wystrojem wnętrza trwały po tej dacie. Obecny program ikonograficzny zespołu malowideł został opracowany po II wojnie światowej przez księży salezjanów. W latach 1954-56 na suficie, ścianach nawy głównej, prezbiterium i transeptu pojawiały się kolejne freski, których autorem jest Marian Schwartz, artysta z wielkopolskiego Obrzycka, absolwent Szkoły Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego w Poznaniu.

Na suficie nawy głównej, w części centralnej, umieszczono Stworzenia świata – początek historii zbawienia. Dalej, w kierunku zachodnim, mamy Wygnanie z raju, a tuż obok zobaczymy Zwiastowanie – zestawienie tych dwóch scen stanowi czytelną ilustrację jednej z mszalnych prefacji: „To, co Ewa straciła przez niewierność, Maryja odzyskała przez wiarę”. Jest to zatem zobrazowanie teologicznej intuicji Ojców Kościoła, którzy Matkę Bożą nazywali nową Ewą. Bliżej prezbiterium znajdują się przedstawienia Mojżesza otrzymującego Dekalog oraz Miłosiernego Samarytanina.

Kompozycje malarskie ścian nawy głównej (z lewej strony) otwiera scena Chrztu Polski. Naprzeciw ukazano Misję św. Wojciecha – w ten sposób malowidła nawiązujące do początków chrześcijaństwa na ziemiach polskich zajmują jedno przęsło świątyni. Kolejne to motywy zaczerpnięte z Ewangelii – Burza na jeziorze oraz symboliczne Przekazanie kluczy św. Piotrowi. Temat Kościoła pojawia się także na kolejnych freskach, ostatnich w nawie głównej, najbliżej prezbiterium. Chrystus nauczający i Zesłanie Ducha Świętego stanowią odniesienie do misji głoszenia Ewangelii.

Z kolei na skrzyżowaniu nawy głównej i transeptu (nawy poprzecznej) znajduje się malowidło symboliczne, nawiązujące do wezwania kościoła. Jest to Królewska Droga Krzyża, gdzie wokół Chrystusa niosącego krzyż umieszczono postaci mieszkańców Rumi, także z krzyżami na ramionach. Można tu dostrzec ówczesnego proboszcza parafii ks. Jana Cybulskiego.

W ramionach transeptu znajdują się polichromie związane tematycznie z obrazami umieszczonymi w ołtarzach bocznych (autorem obrazów jest również Marian Schwartz). Freski odnoszące się do ołtarza Serca Pana Jezusa (ramię północne) to przedstawienia Chrystusa przebaczającego jawnogrzesznicy, uzdrawiającego paralityka, pocieszającego strapionych, błogosławiącego dzieci. Dodatkowo znajdziemy malowidło ukazujące św. Małgorzatę Marię Alacoque, która zapoczątkowała kult Serca Jezusa. Natomiast drugie ramię transeptu to motywy salezjańskie – ukazano tu cykl związany ze św. Janem Bosko. Nad ołtarzem Matki Bożej Wspomożenia Wiernych (patronki zgromadzenia) umieszczono Salezjańskie niebo, gdzie wokół tronu Matki Bożej zobrazowano świętych salezjańskich.

Analizując malowidła, widzimy wyraźnie, że ściany naw pokrywają sceny ewangeliczne oraz historyczne, natomiast tematy związane z Eucharystią znajdują się w prezbiterium, gdzie sprawowana jest liturgia. Obraz w ołtarzu głównym przedstawia Ukrzyżowanie, powyżej zobaczymy Najświętsze Oblicze, czyli odbicie twarzy Chrystusa na chuście św. Weroniki. Na suficie umieszczono Ostatnią Wieczerzę, a na ścianach motywy symboliczne. W prezbiterium pojawiają się jeszcze dwa ważne freski, związane bezpośrednio z wezwaniem rumskiej świątyni, są to Wizja cesarza Konstantyna oraz Znalezienie relikwii Krzyża Świętego.

Usytuowanie poszczególnych elementów składających się na wyposażenie wnętrza nie było kwestią przypadku, lecz bardzo precyzyjnie zaplanowanym zabiegiem, który poprzez syntezę sztuk umożliwiał wiernym głębsze rozumienie i uczestnictwo w liturgii. Malowidła ścienne przez stulecia nauczały wiernych prawd wiary, pełniły funkcje katechetyczną i edukacyjną. Warto o tym pamiętać, podziwiając je także współcześnie.