03.04.2024 r.
Dawid Konarski herbu Kolczyk urodził się w 17 kwietnia 1564 roku w Konarzynach nieopodal Chojnic. Jego rodzina była dobrze sytuowana: ojciec Feliks Konarski pełnił funkcję starosty białoborskiego i hamersztyńskiego, a bracia Michał i Stanisław objęli w dorosłym życiu stanowiska wojewodów pomorskiego i malborskiego. Karierę polityczną bohater tego artykułu rozpoczął na dworze samego Jana Zamoyskiego, gdzie pełnił funkcję podskarbiego, wcześniej kształcił się w Kolegium Jezuickim w Braniewie.
Jako protegowany biskupa włocławskiego Hieronima Rozdrażewskiego już w 1589 roku, mając zaledwie 25 lat, objął opactwo klasztoru cysterskiego w Oliwie. Mimo relatywnie młodego wieku okazał się idealnym kandydatem na trudne czasy, jakie przeżywał wówczas zakon.
Aby lepiej zrozumieć realia, jakie zastał nowy opat w Oliwie, należy cofnąć się do 1577 roku. Trwała wówczas wojna między zbuntowanym Gdańskiem a nowo wybranym królem Stefanem Batorym. Jednym z jej epizodów było splądrowanie i spalenie przez gdańszczan siedziby oliwskich cystersów sprzyjających obozowi królewskiemu. Wyhamowało to na kolejne lata rozwój Oliwy – zakonnicy zmuszeni byli odbudować zarówno oliwski kościół, jak i otaczające go budynki. Samą świątynie podniesiono z gruzów w latach 1578-1583. Przybycie nowego opata kilka lat później znacznie przyspieszyło ten proces.
Konarski zadbał o wystrój nowego kościoła. Odbudował klasztorny refektarz, a następnie mury obronne wokół klasztoru. Przez całe życie dbał o wystrój nowej świątyni: był inicjatorem powstawania kolejnych ołtarzy, fundatorem obrazów, za jego czasów powstał też grobowiec książąt pomorskich. W dużej mierze to dzięki niemu dzisiejsza Archikatedra Oliwska zaliczana jest do najpiękniejszych świątyń na terenie naszego kraju.
To jednak nie wszystko. W kilka lat uporządkował gospodarkę zakonną, rozpoczął proces remontu i wyposażania zaniedbanych kościołów filialnych (w tym w Rumi) oraz ufundował nowy kościół w Sulęczynie. Wydał też tzw. wilkierz dla mieszkańców posiadłości cysterskich – był to swojego rodzaju kodeks postępowania stworzony z myślą o wiejskiej ludności, między innymi o mieszkańcach ówczesnej Rumi.
Dawid Konarski dał się także poznać jako wierny stronnik królewski: w 1598 roku dobra klasztorne były bazą dla wyprawy Zygmunta III Wazy do Szwecji. Kilka lat później opat współuczestniczył w organizowaniu przez Jana Wejhera obrony Wybrzeża. W 1611 roku zorganizował w Oliwie uroczystości z okazji zwycięstwa nad Moskwą i zdobycia Smoleńska.
Zachowane przedwojenne opisy pocysterskiego kościoła w Rumi często wspominają o blaszanej chorągiewce, jak wieńczyła jeden ze szczytów świątyni. Miała się na niej znajdować data 1599 i herb opata Dawida Konarskiego. Charakterystyczny element widać jeszcze na zdjęciach przedwojennych, zaginął on jednak najprawdopodobniej pod koniec drugiej wojny światowej lub w pierwszych latach po. Według badaczy tematu był to ślad przebudowy lub modernizacji rumskiego kościoła, jaka dokonała się u schyłku XVI wieku z inicjatywy oliwskiego opata. Szczegóły nie są znane, ale dzięki inwentaryzacjom przeprowadzonym na początku XX wieku wiadomo, że najcenniejsze zabytkowe wyposażenie rumskiego kościoła pochodziło właśnie z czasów, kiedy Oliwą rządził Konarski.
Przede wszystkim chodzi o późnorenesansowy, dwukondygnacyjny ołtarz główny z końca XVI wieku ozdobiony dwoma obrazami: „Zdjęcia z Krzyża” i „Droga do Emaus”. Wiele wskazuje na to, że ich twórcami byli ci sami artyści, którzy zaangażowani byli w odbudowę oliwskiego klasztoru.
Spojrzenie opata
Opat Dawid Konarski zmarł 17 maja 1616 roku w Oliwie. Zawieruchę dziejową przetrwało jego piękne epitafium znajdujące się po dziś dzień w Archikatedrze Oliwskiej. Z zamieszczonego w jego centralnej części portretu spogląda na potomnych zadumane spojrzenie Dawida Konarskiego – dawnego budowniczego Oliwy i dobrodzieja Rumi.
