Wtorek, 16 lipca 2024
09.01.2023 r.
W 2023 roku Miejska Biblioteka Publiczna w Rumi będzie obchodzić 75-lecie istnienia. Z tej okazji zaplanowano szereg wydarzeń promujących czytelnictwo, ale i przypominających dzieje najstarszej instytucji kulturalnej w naszym mieście.
Pierwsza biblioteka powstała na terenie współczesnej Rumi już na początku lat trzydziestych XX wieku. „Słowo Pomorskie” z 24 stycznia 1931 roku informowało: „staraniem komisji kulturalno-oświatowej została zainstalowana bibljoteka TCL, licząca 125 tomów wyborowych dzieł dla Zagórza, Rumi i okolicy. Bibljotekarką jest nauczycielka p. Henryka Karpińska z Zagórza, która wypożycza książki we czwartki od godziny 18-19 i w niedziele od 12-13. Bibljoteka mieści się na razie, z braku odpowiedniego lokalu, na dworcu w poczekalni II klasy”1.
Pod koniec lat trzydziestych wypożyczalnia książek Towarzystwa Czytelni Ludowych otwarta została w prywatnym domu pana Kühla przy ulicy Dębogórskiej. Tak reklamowano ją w prasie: „Uwaga, otwarta została przy ulicy Dębogórskiej w domu p. Kühla (Ognisko K.S.M.) wypożyczalnia książek. Wielki wybór: za 1 zł miesięcznie otrzymać można nieograniczoną ilość książek. Uprasza się więc, aby miejscowe społeczeństwo jak najliczniej korzystało i popierało nasze Towarzystwo Czytelni Ludowej. Biblioteka otwarta w środy od godziny 18-tej, niedziele od godziny 10-tej. Zapisy na członków przyjmuje się 2 w dniach wypożyczeń”2.
Pierwszą pełnoprawną publiczną bibliotekę otwarto jednak dopiero po wojnie: 1 grudnia 1948 roku. To właśnie do tej daty odnoszą się obchody organizowane w 2023 roku. Pierwszy punkt biblioteczny, wówczas funkcjonujący jeszcze jako Gminna Biblioteka Publiczna, zorganizowano w prywatnym mieszkaniu państwa Stachowiaków przy ulicy Dzierżyńskiego 20 (obecnie ulica Hallera 13). Księgozbiór wynosił zaledwie 500 woluminów. W 1951 roku placówkę przeniesiono do lokalu przy ulicy Starowiejskiej, a w 1954 roku do lokalu przy ulicy Dąbrowskiego. W tym czasie, ze względu na nadanie Rumi praw miejskich, biblioteka gminna przeistoczyła się w bibliotekę miejską.
– Biblioteka była biedna na początku w te książki. Na początku dostaliśmy [książki] z Wejherowa. Do tego Liga Kobiet z Rumi przekazała nam 300 książek. Tak biblioteka się powiększała – opowiada Melania Blum, dyrektorka Miejskiej Biblioteki Publicznej 3 w Rumi w latach 1954-19793.
O rozwoju rumskiej biblioteki świadczą zapiski w bibliotecznej kronice z tamtych czasów: „Z roku na rok następował rozwój placówki. Wzrastała ilość książek i ilość czytelników. Zaczęto nawiązywać kontakt z czytelnikami poprzez spotkania autorskie, wystawki, wieczory literackie, konkursy. Początkowo, ponieważ biblioteka nie posiadała żadnych katalogów, zwrócono uwagę na ich założenie w celu ułatwienia czytelnikowi wyboru odpowiedniej 4 książki”4.
W 1963 roku placówkę biblioteczną przeniesiono do siedziby domu kultury przy ulicy Sobieskiego, a już w 1966 roku do odrębnego lokalu przy ówczesnej ulicy Sobieskiego 55 (obecnie budynek przy ulicy Sobieskiego 26). Rok później instytucja otrzymała patronat Floriana Ceynowy, działacza kaszubskiego. W latach sześćdziesiątych zaczęły powstawać filie biblioteczne, które początkowo zmieniały lokalizacje. W zależności od okresu łączna liczba placówek bibliotecznych w Rumi wahała się między trzema a czterema. W drugiej połowie lat sześćdziesiątych biblioteki znajdowały się przy ulicy Sobieskiego (biblioteka główna), przy ulicy Hetmańskiej (filia nr 1), przy ulicy Kościelnej (filia nr 2), przy ulicy Dąbrowskiego (filia nr 3) i w siedzibie MDK-u (filia nr 4 – biblioteka dla dzieci).
Niemal od początku swojego istnienia biblioteka bardzo aktywnie pozyskiwała kolejnych czytelników. W okresie PRL-u organizowano pokazy filmów dla dzieci, konkursy, wystawy, spotkania autorskie i odczyty. Na terenie miasta działało Koło Przyjaciół Biblioteki. Aktywność rumskiej biblioteki doceniono w 1969 roku, kiedy jednostce przyznano nagrodę Remusa za całokształt osiągnięć popularyzatorskich w dziedzinie kultury ziemi wejherowskiej przyznawaną przez Oddział Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki w Wejherowie. Stale zwiększał się księgozbiór i liczba czytelników. W 1978 roku rumskie biblioteki dysponowały już prawie 60 tysiącami woluminów, z których korzystało niespełna pięć tysięcy osób. Pięć lat później liczba książek wzrosła do prawie 80 tysięcy, a liczba czytelników wynosiła 5359.
Działalność biblioteczną ograniczały rozmiary poszczególnych obiektów, o czym informowała prasa: „Cała rzecz to trudności lokalowe. Żadna z istniejących placówek bibliotecznych nie posiada wymaganej normami powierzchni. Odchylenia od planu są znaczne. Miejska Biblioteka posiada 105 m. kw., a powinna mieć – bagatela – 900 m. kw. Filia nr 1 ma 35 m. kw., a powinna mieć 150 m. kw. Filia nr 2 gnieździ się na 28 m. kw., a potrzeba jej do prawidłowej działalności 300 m. kw. […]. W związku z brakiem powierzchni zbiory nie są w pełni dostępne, ogranicza się też nowe zakupy. Brakuje czytelni, co jest ogromną ułomnością biblioteki. Nie mówiąc już o fatalnych warunkach, w jakich pracować muszą zatrudnieni, a i czytelnikom też 5 pewnie nielekko”5. Trudne warunki potwierdzają w swoich wspomnieniach bibliotekarki:
– Zimno było, przede wszystkim zimno, bo tam były kaflowe piece. Te stare biblioteki, [ta] na Sobieskiego, tam też było ciasno i ciemno – mówi Teresa Pęcak, bibliotekarka w latach 1967-1991. – Jeżeli lubi się 6 swoją pracę, to nie ma ciężkich chwil – dodaje6.
Rewolucja w funkcjonowaniu rumskich bibliotek przypadła na początek lat dziewięćdziesiątych. Wówczas bibliotekę główną ulokowano w ciągu handlowo-usługowym w Janowie. Placówka biblioteczna, choć już nie jako główna siedziba, funkcjonuje w tym miejscu po dziś dzień. Chodzi bowiem o obecną filię nr 1 przy ulicy Pomorskiej 11. Tak przeprowadzkę opisywano w kronice: „Biblioteka wyposażona jest w nowy sprzęt i bogaty księgozbiór podręczny. Nowy lokal pozwoli na prowadzenie rozszerzonej działalności społeczno-kulturalnej z dziećmi i młodzieżą”. Krótko po przenosinach na stanowisko nowej dyrektorki powołano Krystynę Laskowicz, która tę funkcję pełniła do 2021 roku.
W XXI wieku historia zatoczyła koło. Pierwsza rumska biblioteka prowadzona przez Towarzystwo Czytelni Ludowych zainstalowana została w 1931 roku na dworcu w Rumi. W 2014 roku stało się podobnie: nowa biblioteka główna, znana pod nazwą Stacji Kultura, zajęła większość powojennego modernistycznego dworca kolejowego, nadając mu nową funkcję. Ta nowa instytucja kultury na dobre wpisała się w miejski krajobraz. W 2023 roku do Stacji Kultura dołączy kolejny nowoczesny obiekt, tym razem na terenie Starej Rumi: Biblioteka Kaszubska. Listę placówek uzupełniają filie: wspomniana filia nr 1 (ul. Pomorska 11) oraz filia nr 4 (ul. Górnicza 19).
Jakie zmiany przyniesie przyszłość? Czas pokaże. Jedno jest pewne. Biblioteka to dzieło otwarte – jeszcze wiele jego stron nie zostało zapisanych.
