Zarząd województwa pomorskiego: decyzja wojewody powinna być zaskarżona

Zarząd województwa pomorskiego chce zaskarżenia decyzji wojewody pomorskiego uchylającą przyjęty przez sejmik województwa Plan ochrony dla Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego. Plan zakładał m.in. konieczność ograniczenia wycinki drzew, którą cały czas prowadzi Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych oraz utworzenie nowych rezerwatów przyrody. Zaakceptowaną przez zarząd uchwałę o zaskarżeniu decyzji wojewody do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego muszą przyjąć pomorscy radni podczas najbliższego posiedzenia sejmiku.

Lasy Państwowe rozpoczynają właśnie aktualizację Planu urządzenia lasu, który decyduje o gospodarce leśnej na 10 lat. W sytuacji, gdy wojewoda uchylił Plan Ochrony Lasy Państwowe nie muszą uwzględniać umieszczonych w nim zapisów. A to może oznaczać dalsze, niekontrolowane wycinki i wyniszczanie Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego.

Warto przypomnieć, że znaczną część parków krajobrazowych w województwie pomorskim stanowią grunty Skarbu Państwa znajdujące się na zasobie Lasów Państwowych. Organem ustanawiającym park krajobrazowy jest sejmik województwa, który tworząc te formę ochrony przyrody określa jego nazwę, obszar, przebieg granic, szczególne cele ochrony oraz zakazy właściwe dla danego parku krajobrazowego.

W województwie pomorskim Samorząd Województwa Pomorskiego ustanowił 7 parków krajobrazowych, zaś dwa parki, położone częściowo w granicach województwa pomorskiego są współtworzone z samorządami województw sąsiednich.

Kluczowym narzędziem ochrony paków krajobrazowych są plany ochrony. Plan ochrony parku krajobrazowego jest niezwykle ważnym dokumentem planistycznym. Umożliwia rozpisanie w przestrzeni rygorów i działań ochronnych oraz uwarunkowań rozwoju. Plan sporządza się w celu określenia kierunków i zasad ochrony środowiska przyrodniczego, zasobów kulturowych, walorów krajobrazowych oraz wynikających z potrzeby tej ochrony uwarunkowań rozwoju społeczno-gospodarczego. Tworzy on instrument planistyczny, który pozwala na zarządzanie obszarem parku krajobrazowego w ramach uprawnień władz rządowych i samorządowych przy równoczesnym poszanowaniu prawa własności (w tym np. zagadnienia ochrony i kształtowania lasów prywatnych).

Przeniesione na samorząd województwa ustawą kompetencyjną z roku 2008 zadania w zakresie tworzenia parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu, wyraźnie pokazały szereg zaniedbań administracji rządowej w zakresie ochrony przyrody, w tym związanych z brakiem planów ochrony parków krajobrazowych.

W ramach procesu porządkowania zastanej sytuacji w roku 2012 w ramach Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego 2020 podjęto zobowiązanie sporządzenia planów ochrony parków krajobrazowych, na które w roku 2017 zostały pozyskane środki z funduszy europejskich w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020.

Za proces sporządzenia planów ochrony dla 7 parków krajobrazowych odpowiada Pomorski Zespół Parków Krajobrazowych, który niedawno wkroczył w końcową fazę tego procesu związaną z wprowadzaniem projektów poszczególnych planów ochrony na forum Sejmiku Województwa Pomorskiego władnego do ich uchwalania.

W dniu 24 października 2022 r. Sejmik Województwa Pomorskiego podjął uchwałę Nr 583/XLVII/22 w sprawie ustanowienia Planu ochrony dla Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego. Tym samym wydawało się, że podnoszone od kilku lat przez mieszkańców Trójmiasta i opinię publiczną problemy związane z prowadzoną intensywną wycinką drzew w tzw. płucach Trójmiasta, zostaną powstrzymane i będą podlegały bardziej zrównoważonym regułom.

Nadzieje z planem ochrony TPK wiązano także w związku z niedawnymi decyzjami Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Gdańsku związanymi z rezygnacją z certyfikacji gospodarki leśnej zgodnej z międzynarodowymi standardami i potwierdzonej dokumentem FSC ustanowionym przez Radę ds. Zrównoważonej Gospodarki Leśnej.

Istotną okolicznością związaną z powyższymi nadziejami są także rozpoczęte właśnie przez Nadleśnictwo Gdańsk prace nad nowym Planem Urządzania Lasów, obejmującym swym zasięgiem znaczną część Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego. Plan ochrony TPK mógł więc być odpowiednim narzędziem do dialogu z Lasami Państwowymi w zakresie prowadzenia gospodarki leśnej w płucach Trójmiasta.  

Tymczasem w poniedziałek 28 listopada br. okazało się, że z powodu nieuwzględnienia w Planie ochrony TPK wyników Audytu Krajobrazowego, Wojewoda Pomorski stwierdził nieważność Planu ochrony Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego. Swoje rozstrzygnięcie uzasadniał brakiem w planie obligatoryjnego elementu jakim są strefy ochrony krajobrazów wyznaczone w tzw. krajobrazach priorytetowych zidentyfikowanych w ramach audytu krajobrazowego, o którym mowa w art. 38a ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Należy podkreślić, że prace nad audytem mogły się rozpocząć dopiero po  przyjęciu rozporządzenia określającego metodykę sporządzania audytu krajobrazowego, co nastąpiło 11 stycznia 2019 r., czyli z prawie 4 letnim opóźnieniem. Sam audyt jest bardzo pracochłonnym i czasochłonnym opracowaniem wykonywanym w skali lokalnej dla obszaru całego województwa. Ta złożoność dokumentu i czas potrzebny na jego sporządzenie sprawiły, że Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska już dwukrotnie wyrażał  stanowisko, że możliwe jest uchwalenie planów ochrony parków krajobrazowych przed uchwaleniem audytu krajobrazowego (pisma: z dnia 18 stycznia 2016 r., znak: DZP-WO.605.3.2016.MO oraz z dnia 4 sierpnia 2022 r., znak: DZP-WO.600.24.2022.SW).

Co więcej - sam ustawodawca nie wprowadził przepisów stanowiących o tym, że plan ochrony dla parku krajobrazowego nie może być ustanowiony przed sporządzeniem audytu krajobrazowego. W związku z powyższym plany takie mogą być uchwalane przed sporządzeniem audytu krajobrazowego, co potwierdza m.in. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 stycznia 2020 r. (sygn. akt 516/18) – cyt. Ustawa z 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu nie wprowadza przepisów o tym, że plan ochrony parku krajobrazowego nie może być ustanowiony przed sporządzeniem audytu krajobrazowego, co oznacza, że takie plany mogą być uchwalane przed jego sporządzaniem.

Potwierdzeniem powyższego stanowiska jest także fakt, że w okresie po wejściu w życie ww. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 stycznia 2019 r. w sprawie sporządzania audytów krajobrazowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 394) sejmiki województw: lubelskiego, mazowieckiego, małopolskiego i świętokrzyskiego podjęły uchwały w sprawie uchwalenia planów ochrony parków krajobrazowych (łącznie 12 planów), zaś Wojewodowie Lubelski, Świętokrzyski, Małopolski i Mazowiecki nie zakwestionowali podjętych uchwał mimo tego, że audytu krajobrazowe w tych województwach nie zostały uchwalone.

Podkreślić należy także, że w latach 2019-2022 minister właściwy ds. środowiska ustanowił 7 planów ochrony parków narodowych, a regionalni dyrektorzy ochrony środowiska kilkadziesiąt planów ochrony rezerwatów przyrody. Także w stosunku do tych aktów prawnych obowiązuje ten sam zapis ustawowy odnoszący się do uwzględnienia wyników audytu krajobrazowego, o którym mowa w art. 38a ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, na który to powołał się Wojewoda Pomorski unieważniając Plan ochrony TPK.

Dodać należy, że po uchwaleniu audytu krajobrazowego dla województwa pomorskiego, zgodnie z § 19 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 12 maja 2005 r. w sprawie sporządzenia projektu planu ochrony dla parku narodowego, rezerwatu przyrody, parku krajobrazowego, dokonywania zmian w tym planie oraz ochrony zasobów, tworów i składników przyrody (Dz. U. Nr 94, poz. 794), wyniki audytu krajobrazowego zostaną wprowadzone do planu ochrony parku. Taka ścieżka postępowania jest jak najbardziej prawidłowa, gdyż uchwalony plan ochrony jest już ważnym narzędziem ochrony parku krajobrazowego, a jego uzupełnienie w dalszej przyszłości o wyniki audytu krajobrazowego, z perspektywy celu jakiemu służy plan jest rozwiązaniem właściwym, celowym, gospodarnym i racjonalnym z punktu widzenia potrzeb ochrony zasobów przyrodniczo-krajobrazowych regionu już teraz, a nie dopiero po uchwaleniu audytu krajobrazowego.

Reasumując lepszym dla ochrony przyrody jest uchwalenie planu bez uwzględnienia wyników audytu krajobrazowego, niż uzależnianie jego obowiązywania od czasu uchwalania audytu krajobrazowego i wprowadzenia jego wyników do planu ochrony parków. To sprawi, że do czasu uchwalenia audytu i następnie planu ochrony, Trójmiejski Park Krajobrazowy pozostanie bez narzędzia dającego szansę na realną ochronę jego zasobów.